Geminids diễn ra hàng năm từ ngày 4/12 đến 17/12, là một trong những trận mưa sao băng lớn hiếm hoi không bắt nguồn từ sao chổi. Các vệt sáng của nó xuất phát từ những mảnh vụn của tiểu hành tinh 3200 Phaethon. Đây là một tiểu hành tinh nhỏ có đường kính khoảng 5 km và chuyển động quanh Mặt Trời trên quỹ đạo có chu kỳ 1,4 năm. Những mảnh vụn của tiểu hành tinh này để lại trên đường đi của nó khi tới gần Mặt Trời là rất nhiều thiên thạch nhỏ.
Hàng năm, khi Trái Đất của chúng ta đi qua khu vực quỹ đạo bị cắt ngang bởi dòng thiên thạch này, các thiên thạch đi vào khi quyển Trái Đất với vận tốc hơn 100.000 km/h và cháy sáng trên tầng cao khí quyển, tạo thành những vệt sao băng mà chúng ta có thể quan sát được từ mặt đất.
Được ví von là "vua của những trận sao băng", Geminids không chỉ được chú ý bởi lượng sao băng nhiều mà còn bởi các vệt sao băng thường rất sáng. Theo ông Đặng Vũ Tuấn Sơn, Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam (VACA), thời điểm lý tưởng nhất để quan sát Geminids là vào đêm 13 rạng sáng 14/12. Thực tế bạn có thể quan sát nó với lượng sao băng ít hơn vào đêm trước hoặc sau đó, thậm chí từ những đêm đầu tháng 12 đã có thể may mắn nhìn thấy vài sao băng.
Theo chuyên gia, năm nay với việc không bị cản trở bởi ánh Trăng, bạn sẽ dễ dàng quan sát được các sao băng của hiện tượng này nếu có một bầu trời quang mây và ít ô nhiễm. Trong điều kiện quan sát tốt, Geminids năm nay có thể cho bạn thấy khoảng 100 sao băng mỗi giờ vào lúc cực điểm, hoặc hơn.
Ông Sơn hướng dẫn, người quan sát cần xác định được khu vực trung tâm, đó là chòm sao Gemini (nhiều tài liệu còn dịch là Song Tử), hay chính xác hơn là khu vực lân cận sao Castor - ngôi sao sáng thứ hai của chòm sao này. Vào những đêm tháng 12, chòm sao Gemini mọc lên từ khoảng 20h ở hướng Đông và lên rất cao vào giữa đêm trước khi dịch chuyển dần về chân trời phía Tây. "Điều đó có nghĩa mưa sao băng có thể được quan sát trong cả đêm, tuy nhiên thời điểm lý tưởng vẫn là sau nửa đêm", ông Sơn nói.
Người xem có thể tìm thấy vị trí của chòm sao Gemini qua hai sao sáng nhất của nó là Pollux và Castor. Pollux - ngôi sao sáng nhất của chòm sao này dễ được nhận ra không chỉ vì độ sáng của nó mà còn bởi nó là một trong số 6 ngôi sao tạo thành Lục giác mùa đông (gồm các sao: Pollux, Capella, Aldebaran, Rigel, Sirius và Procyon - đường nối mờ trong hình).
Song ông lưu ý đến tình hình thời tiết, nếu trời nhiều mây hoặc có mưa thì bạn sẽ không có cơ hội quan sát bất cứ sao băng nào. "Nếu bạn không thể nhìn thấy những ngôi sao sáng nhất đồng nghĩa với việc sẽ không có sao băng xuất hiện, do khí quyển ở nơi bạn ở quá ô nhiễm hoặc trời đang quá nhiều mây", ông nhấn mạnh.
Với sao băng, bạn không cần bất cứ dụng cụ hỗ trợ nào, quan sát bằng mắt thường chính là tốt nhất. Tuy nhiên ông Sơn gợi ý nên chọn vị trí quan sát có góc nhìn rộng, ít ánh sáng nhân tạo (tuyệt đối không quan sát ở nơi có ánh đèn chiếu trực tiếp vào mắt). Ban đầu, bạn sẽ cần khoảng 10 phút để mắt quen với bóng tối - vì vậy hãy kiên nhẫn, có thể ban đầu bạn không thấy ngôi sao nào cả, nhưng vài phút sau chúng sẽ dần xuất hiện. Tư thế quan sát tốt nhất là ngả lưng để ánh mắt luôn hướng lên phía trên.
Một tuần sau cực điểm của Geminids, một trận khác đạt cực điểm là mưa sao băng Ursids. Tuy nhiên, đây là trận mưa sao băng nhỏ và thường khó quan sát.
Như Quỳnh