Màn được xử lý bằng một loại thuốc diệt côn trùng mới giúp giảm gần một nửa số ca sốt rét ở trẻ em trong một thử nghiệm lớn ở Tanzania, theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Lancet hôm 25/3.
Màn là công cụ quan trọng mang lại bước tiến lớn trong những thập kỷ chống bệnh sốt rét gần đây với hàng triệu người được cứu sống. Nhưng vài năm qua, sự tiến bộ này đang chững lại, một phần do muỗi truyền bệnh ngày càng phát triển khả năng kháng loại thuốc diệt côn trùng dùng trong các loại màn hiện nay. Năm 2020, 627.000 người chết vì sốt rét, đa số là trẻ em ở khu vực châu Phi hạ Sahara.
Nhóm nghiên cứu từ Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London (LSHTM) ở Anh, Viện Nghiên cứu Y học Quốc gia và Đại học Y Kilimanjaro Christian ở Tanzania, Đại học Ottawa ở Canada, tìm ra loại màn mới vừa an toàn, vừa hiệu quả. Trong thử nghiệm thực tế, màn xử lý bằng hai loại thuốc diệt côn trùng chlorfenapyr và pyrethroid giúp giảm tỷ lệ sốt rét 43% trong năm đầu tiên và 37% trong năm thứ hai khi so sánh với loại màn hiện nay - thường chỉ dùng pyrethroid.
Nghiên cứu được thực hiện với hơn 39.000 hộ gia đình, trong đó có 4.500 trẻ em từ 6 tháng đến 14 tuổi. Màn do công ty Đức BASF và LSHTM phát triển, đắt hơn một chút so với các loại màn hiện nay, khoảng 3 USD một chiếc. Nhưng theo nhóm nghiên cứu, số tiền tiết kiệm được nhờ ngăn ngừa các trường hợp nhiễm bệnh vượt xa số tiền chi thêm ban đầu.
Chlorfenapyr có tác dụng khác với pyrethroid, gây chuột rút ở cánh và khiến muỗi không thể bay, do đó cũng không thể cắn và truyền bệnh. Hóa chất này được đề xuất sử dụng để chống sốt rét lần đầu tiên cách đây 20 năm. Trong khi đó, nó đã được dùng để kiểm soát côn trùng gây hại từ những năm 1990.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã phê duyệt trước loại màn mới, nhưng thử nghiệm mới có thể giúp chúng được khuyến khích sử dụng rộng rãi hơn. "Đây là bài kiểm chứng đầu tiên trong các điều kiện thực tế", Jacklin Mosha, tác giả chính của nghiên cứu, tiến sĩ tại Viện Nghiên cứu Y học Quốc gia Tanzania, cho biết.
Ngoài việc phát triển vaccine, nhóm nghiên cứu cho rằng màn sẽ là một công cụ hữu hiệu khác trong việc chống bệnh sốt rét. Tuy nhiên, họ cũng cảnh báo, cần đảm bảo rằng muỗi không nhanh chóng kháng chlorfenapyr nếu chất này được sử dụng rộng rãi.
Thu Thảo (Theo Reuters)
- Mỹ sắp thả 2,4 tỷ con muỗi biến đổi gene