Vào ngày 31 tháng 7 năm 1990, giữa bối cảnh thị trường máy tính đang chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt giữa các tên tuổi như Apple, IBM và Microsoft, công ty NeXT do Steve Jobs sáng lập sau khi rời khỏi Apple đã chính thức ra mắt NeXTstation, một chiếc máy trạm mang thiết kế gọn nhẹ, giá cả phải chăng hơn so với người tiền nhiệm NeXTcube.
Dù không đạt được thành công thương mại vang dội vào thời điểm ra mắt, nhưng NeXTstation đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử phát triển phần mềm và công nghệ nhờ vào hệ điều hành NeXTSTEP, thứ sau này trở thành nền móng cho hệ điều hành macOS mà hàng triệu người trên toàn thế giới đang sử dụng.
NeXTstation là bước đi tiếp theo sau sản phẩm NeXTcube, chiếc máy tính cao cấp từng được giới chuyên môn ca ngợi nhưng lại bị giới tiêu dùng phổ thông quay lưng do giá quá cao.
Được thiết kế để trở nên phổ thông hơn, NeXTstation có dạng máy bàn (desktop), sử dụng bộ xử lý Motorola 68040 tốc độ 25 MHz (một con số đáng nể vào thời điểm đó) cùng với 8MB RAM (có thể nâng cấp lên 64MB) và ổ cứng tùy chọn 105MB hoặc 400MB.
Dù thông số kỹ thuật có vẻ khiêm tốn theo tiêu chuẩn hiện nay, NeXTstation lại là một "con quái vật" về hiệu suất và trải nghiệm lập trình đối tượng lúc bấy giờ.
Tuy nhiên, điều khiến NeXTstation thực sự nổi bật không nằm ở phần cứng mà là ở hệ điều hành NeXTSTEP, một hệ điều hành có giao diện đồ họa hiện đại, hỗ trợ lập trình hướng đối tượng bằng ngôn ngữ Objective-C, kèm theo một bộ công cụ phát triển phần mềm (SDK) mạnh mẽ đến mức đi trước thời đại hàng thập kỷ.
NeXTSTEP kết hợp nhân Unix với giao diện đồ họa đẹp mắt, đa nhiệm thực sự và khả năng kéo-thả trực quan để xây dựng ứng dụng, điều mà những hệ điều hành phổ biến như Windows 3.0 khi đó còn chưa tiệm cận.
Không phải ngẫu nhiên mà khi nhắc đến NeXTstation và NeXTSTEP, giới phát triển phần mềm gạo cội thường nhắc kèm theo một sự kiện mang tính biểu tượng: trang web đầu tiên trên thế giới đã được viết và vận hành trên một chiếc NeXT computer. Tim Berners-Lee, "cha đẻ" của World Wide Web đã phát triển trình duyệt và máy chủ web đầu tiên trên nền tảng này vào năm 1991 tại CERN. Đó là minh chứng rõ rệt cho thấy sức mạnh tiềm ẩn của NeXTstation trong việc định hình tương lai công nghệ.
NeXTstation còn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong "hồi sinh" của Apple sau khi Steve Jobs quay trở lại vào năm 1997. Trên thực tế, Apple đã mua lại toàn bộ công ty NeXT với giá khoảng 429 triệu USD không chỉ để mang Jobs trở lại, mà còn để thâu tóm NeXTSTEP, nền tảng mà các kỹ sư của Apple đã chuyển hóa thành Mac OS X , và ngày nay là macOS , iOS , watchOS và tvOS . Từ đó, các sản phẩm như iPhone, iPad, MacBook hay Apple Watch đều đang được xây dựng dựa trên kiến trúc công nghệ được khởi sinh từ NeXTstation.
Mặc dù chỉ bán được khoảng 50.000 chiếc, NeXTstation đã góp phần tạo nên một di sản không thể thay thế trong ngành công nghiệp phần mềm. Nó không chỉ là một máy tính, mà là một ý tưởng tiên phong về việc phần mềm và hệ điều hành cần được thiết kế để phục vụ lập trình viên và tư duy sáng tạo. Sự “thất bại” thương mại của NeXTstation cũng là minh chứng cho việc những sản phẩm đi trước thời đại thường chỉ được đánh giá đúng với giá trị khi lịch sử nhìn lại.
Ngày 31/7/1990 có thể không được nhiều người ghi nhớ như một cột mốc công nghệ quan trọng, nhưng với các nhà phát triển, kỹ sư phần mềm và những ai hiểu sâu về lịch sử công nghệ, đó là ngày một chiếc máy "lặng lẽ" đã mở ra cánh cửa cho cả một đế chế phần mềm khổng lồ mà Apple đang sở hữu hôm nay. Và trong trung tâm của mọi thứ, vẫn là Steve Jobs người không chỉ mơ về tương lai mà còn xây dựng những viên gạch đầu tiên để hiện thực hóa nó.
Lấy link