Thương long, loài bò sát biển tuyệt chủng thống trị những đại dương trên Trái Đất vào cuối kỷ Phấn Trắng, thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học từ khi chúng được phát hiện năm 1766 gần Maastricht, Hà Lan. Loài thằn lằn đáng sợ này là biểu tượng nổi tiếng của vi tiến hóa, cho thấy sự xuất hiện của một nhóm động vật hoàn toàn mới. Michael Polcyn, nhà cổ sinh vật học ở Đại học Utrecht, tiến hành nghiên cứu toàn diện nhất về quá trình tiến hóa ban đầu, sinh thái và tập tính kiếm mồi của chúng. Với sự hỗ trợ của công nghệ chụp ảnh tiên tiến, phát hiện của ông cung cấp nhiều hiểu biết mới về nguồn gốc, quan hệ và hành vi của loài thằn lằn cổ đại khổng lồ, Interesting Engineering hôm 13/12 đưa tin.
Thương long lần đầu tiên xuất hiện trong môi trường biển cách đây khoảng 100 triệu năm, tương tự tổ tiên của cá voi hiện đại. Trong lịch sử hơn 34 triệu năm, chúng tiến hóa thành động vật săn mồi nhanh nhẹn ở biển, tràn vào các ổ sinh thái đa dạng. Dù từng thống trị đại dương, chúng vẫn bị diệt vong 66 triệu năm trước trong sự kiện đại tuyệt chủng do một vụ va chạm thiên thạch gây ra.
Nghiên cứu của Polcyn tập trung vào lịch sử tiến hóa ban đầu ít được biết đến của thương long. Sử dụng công nghệ chụp cắt lớp micro-CT scans, Polcyn kiểm tra lại các mẫu vật trong lịch sử và hóa thạch mới phát hiện. Kết quả phân tích hé lộ nhiều chi tiết giải phẫu quan trọng, giúp giải đáp tranh luận về tổ tiên và quan hệ phát sinh chủng loại học của thương long. Nghiên cứu của Polcyn xác nhận thương long có họ hàng gần với kỳ đà hơn là rắn như suy đoán trước đây.
Quá trình nghiên cứu cũng hé lộ chi tiết về hành vi kiếm ăn của thương long. Nằm trong số những phát hiện đáng chú ý nhất là một hóa thạch từ Angola. Mẫu vật này chứa xác của ba con thương long khác trong dạ dày, một con trong số đó thuộc cùng loài với con vật săn mồi. Nhưng Polcyn chưa thể kết luận chắc chắn thương long là loài ăn xác thối hay chủ động săn mồi.
Trong phân tích rộng hơn, Polcyn nghiên cứu mô hình kiếm ăn và sự phân tách khu vực săn mồi trong suốt lịch sử tiến hóa của thương long. Thông qua tích hợp dữ liệu từ mẫu vật trên toàn cầu cách đây 66 - 92 triệu năm, ông chứng minh chúng đã phân chia tài nguyên và điều chỉnh chiến thuật kiếm ăn theo thời gian. Nghiên cứu của Polcyn là minh chứng hiệu quả kết hợp phương pháp truyền thống trong cổ sinh vật học với công nghệ tiên tiến.
An Khang (Theo Interesting Engineering)