Cơ quan An toàn Thực phẩm Ireland (FSAI) hôm 20/8 đã ra thông báo thu hồi hai sản phẩm gồm mỳ tôm Hảo Hảo, miến Good của Công ty Cổ phần Acecook Việt Nam tại thị trường nước này vì chứa thành phần EO vượt quá ngưỡng cho phép.
"Đây là chất độc bị cấm nên rất nhiều quốc gia không quy định cụ thể về thành phần, trong đó có Việt Nam", một cán bộ ở Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết. Trong các tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) về thực phẩm, hiện nay không đề cập đến chất này.
PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Trâm, Phó Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ Lương thực Thực phẩm Việt Nam cho biết EO (EO), thông tư 50/2016 của Bộ Y tế về quy định mức tối đa tồn dư thuốc bảo vệ thực vật trong thực phẩm, không quy định dư lượng của chất EO. "Việc không quy định không có nghĩa là được phép sử dụng. Còn trong lĩnh vực bảo vệ thực vật, EO là chất cấm, không được đưa vào danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng", bà Trâm nói.
EO là một hợp chất hữu cơ thường được tìm thấy ở dạng khí không màu và rất dễ cháy. EO được sử dụng chủ yếu làm hoá chất trung gian trong sản xuất ethylene glycol (chất chống đông), hàng dệt, chất tẩy rửa, bọt polyurethane, dung môi, thuốc, chất kết dính, nguyên liệu cho sản xuất nhựa Polyethylene terephthalate (PET) và các sản phẩm khác.
Ngoài ra, EO còn được sử dụng làm sản phẩm khử trùng, hun trùng (xử lý mối mọt...) có hiệu quả cao. EO được phép sử dụng ở nhiều quốc gia cho mục đích kiểm soát côn trùng trong một số sản phẩm nông sản, khử khuẩn các nguyên liệu và sản phẩm thực phẩm (đặc biệt cho gia vị và các loại thảo mộc như ớt bột, tiêu và quế... để kiểm soát vi khuẩn Salmonella).
Kết quả phân tích trên hệ thống cảnh báo nhanh đối với mặt hàng thực phẩm (RASFF) được thiết lập tại EU cho thấy, mỳ tôm chua cay nhãn hiệu Hảo Hảo (số 2021.4233) chứa 0,066 mg EO/kg), phở khô vị bò gà của Công ty cổ phần thực phẩm Thiên Hương (số 2021.4177) chứa 0,052 mg EO/kg). Theo chỉ thị số 91/414/EEC của EU, hàm lượng EO trong các loại thực phẩm này phải dưới ngưỡng 0,05 mg/kg. "Như vậy, theo quy định của EU thì 2 sản phẩm này bị cảnh báo ở mức phải thu hồi/tiêu hủy", PGS Trâm nói.
Độc chất gây ung thư nếu ăn nhiều
PGS.TS Trịnh Lê Hùng, nguyên giảng viên Khoa Hóa, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, EO là chất độc gây ung thư đối với động vật. Chất này chủ yếu trong việc tẩy trùng và khử trùng. Khi EO gặp các vi sinh vật sẽ xảy ra quá trình Alkyl hoá ADN và ARN, làm bất hoạt vi sinh vật, nên EO trở thành thuốc khử trùng phổ rộng. Tuy nhiên, chính vì EO làm biến đổi vật chất di truyền ADN và ARN, tức là biến đổi gene, nên tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư.
Trong thực phẩm, với một lượng rất nhỏ EO sẽ không gây ra các phản ứng tức thì. Nhưng nếu sử dụng lâu dài, tích lũy đến một lượng đủ lớn, EO sẽ là tác nhân gây ung thư. "Hiện để khử trùng thực phẩm công nghiệp, có rất nhiều công nghệ an toàn hơn. Việc xuất hiện EO trong sản phẩm mỳ tôm là khó hiểu", PGS.TS Trịnh Lê Hùng cho hay.
PGS.TS Tô Kim Anh, nguyên Viện trưởng Viện Công nghệ Sinh học và Công nghệ Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, EO cũng giống như các hóa chất khác, đã xác định là chất độc thì dù ở mức độ thấp cũng không được phép.
"Chất này có thể không phát sinh trong quá trình sản xuất mỳ ăn liền mà khả năng cao xuất hiện ở giai đoạn chuẩn bị các phụ gia. Doanh nghiệp sẽ phải rà soát để biết thành phần này xuất hiện ở khâu nào", PGS Kim Anh nói.
Hiện không chỉ mỳ ăn liền của Việt Nam bị thu hồi ở châu Âu, mà Hàn Quốc và Trung Quốc cũng đã từng bị cảnh báo. Tuỳ theo quy định tiêu chuẩn EO, từng quốc gia có các cảnh báo khác nhau. Theo ý kiến chuyên gia, đã đến lúc Việt Nam nên đưa ra quy định về hàm lượng EO.
Tô Hội