'Gạo ST25 không thể được bảo hộ nhãn hiệu độc quyền'

Chiều 23/4, thông tin về việc thương hiệu gạo ST25 được các doanh nghiệp Mỹ nộp đơn đăng ký tại Mỹ và Việt Nam, dẫn đến nguy cơ mất thương hiệu. Khi đó doanh nghiệp Việt Nam không xuất khẩu được loại gạo này vào thị trường Mỹ, ông Nguyễn Văn Bảy, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) khẳng định: sẽ không xảy ra điều này. Ông lý giải, "ST25" là tên giống cây trồng đã được bảo hộ nên không thể thuộc độc quyền trên sản phẩm của tổ chức, cá nhân nào. Hiện giống lúa có tên ST25 đã được cấp bằng bảo hộ số 21.VN.2020 của Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Chủ bằng bảo hộ là Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí và tác giả giống lúa là ông Hồ Quang Cua, Trần Tấn Phương và bà Nguyễn Thị Thu Hương.Vì vậy bất kỳ tổ chức, cá nhân chào bán hoặc đưa ra thị trường vật liệu nhân giống của giống cây trồng phải sử dụng tên giống cây trồng như tên đã ghi trong bằng bảo hộ, kể cả sau khi kết thúc thời hạn bảo hộ. (Khoản 4 Điều 163 Luật Sở hữu trí tuệ).Theo đó, chủ bằng bảo hộ giống cây trồng có quyền ngăn cấm các hành vi bị coi là hành vi xâm phạm quyền như: khai thác, sử dụng các quyền của chủ văn bằng gồm (sản xuất hoặc nhân giống; chế biến nhằm mục đích nhân giống; chào hàng; bán hoặc thực hiện các hoạt động tiếp cận thị trường khác; xuất khẩu...).Nhưng với sản phẩm là gạo, khi doanh nghiệp thu mua thóc là sản phẩm thu hoạch từ lúa được gieo trồng từ hạt giống ST25 để xay xát và bán gạo ra thị trường, đương nhiên sản phẩm phải được gọi là gạo ST25."Như vậy, có thể hiểu rằng, việc bảo hộ của nhà nước theo văn bằng bảo hộ giống cây trồng là đối với bản thân lúa giống, chứ không phải là gạo (sản phẩm chế biến sau thu hoạch", ông Bảy nhấn mạnh. Vì lý do là tên gọi chung của một loại sản phẩm nên bất kỳ ai kinh doanh sản phẩm (gạo) này cũng đều phải sử dụng đúng tên gọi đó. Tại điểm b, khoản 2 Điều 74 Luật Sở hữu trí tuệ đã quy định tên gọi thông thường của hàng hóa bằng bất kỳ ngôn ngữ nào đã được sử dụng rộng rãi, thường xuyên, nhiều người biết đến sẽ bị coi là không có khả năng phân biệt và không được đăng ký làm nhãn hiệu. "Điều đó có nghĩa là trong trường hợp cụ thể này, bất kỳ ai, kể cả Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí cũng không thể được bảo hộ độc quyền dấu hiệu ST25 cho sản phẩm gạo", ông Bảy nói.Liên quan đến việc nhiều doanh nghiệp cùng đưa ra thị trường sản phẩm gạo ST25 thì đâu là dấu hiệu phân biệt để người tiêu dùng nhận biết được nguồn gốc thương mại của sản phẩm gạo mà mình mua? Ông Bảy cho biết, các doanh nghiệp phải đưa sản phẩm gạo ST25 ra thị trường dưới nhãn hiệu của riêng mình. Ví dụ: "Gạo ST25 A" do doanh nghiệp A sản xuất. Khi đó chính doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm về chất lượng gạo và thương hiệu của mình. Đó là lý do người tiêu dùng có thể mua được gạo ST25 mang nhiều nhãn hiệu khác nhau, của các doanh nghiệp khác nhau.Theo Hướng dẫn thẩm định đơn đăng ký nhãn hiệu của Cơ quan sáng chế và nhãn hiệu Mỹ (USPTO), thẩm định viên sẽ từ chối đơn đăng ký nhãn hiệu đối với tên giống cây trồng. Điều này có thể thấy rõ trong thông báo dự định từ chối ngày 20/11/2020 của USPTO đối với nhãn hiệu "VIETNAM'S ST25 RICE, DAC SAN SOC TRANG" theo đơn đăng ký số 90151727 nộp ngày 01/9/2020 của Công ty Transword Foods, Inc. Theo đó, ST25 là tên gọi chung của một loại giống cây trồng (lúa), và không thể được đăng ký dưới danh nghĩa một nhãn hiệu theo quy định tại mục 1202.12 của Quy chế thẩm định nhãn hiệu.Theo đó, dấu hiệu ST25 không thể được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền tại Việt Nam cũng như Mỹ cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào. Nếu trên một nhãn hiệu nào đó được cấp văn bằng bảo hộ có xuất hiện dấu hiệu ST25 cùng với các dấu hiệu khác tạo thành một tổng thể thì dấu hiệu ST25 sẽ bị loại trừ khỏi phạm vi bảo hộ."Trong trường hợp vì lý do nào đó, dấu hiệu ST25 được đăng ký bảo hộ độc quyền nhãn hiệu cho sản phẩm gạo thì các tổ chức, cá nhân liên quan đều có thể phản đối đơn đăng ký này trên cơ sở dấu hiệu "ST25" là tên giống cây trồng và tên này không thể thuộc độc quyền của tổ chức, cá nhân nào", ông Bảy khẳng định.ST25 là giống gạo Việt Nam ngon nhất thế giới năm 2019, do kỹ sư Hồ Quang Cua cùng các cộng sự nghiên cứu và lai tạo. Đến năm 2020, gạo ST25 tiếp tục được đạt giải nhì trong cuộc thi gạo ngon này. Bích Ngọc