Báo cáo Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam 2025, công bố ngày 12/12 trong khuôn khổ Techfest 2025, cho thấy hệ sinh thái sau hơn một thập kỷ hình thành đã bước vào giai đoạn hội nhập mạnh mẽ. Việt Nam hiện có hơn 4.000 startup, hai kỳ lân và hàng chục doanh nghiệp tiệm cận kỳ lân, trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn công nghệ trong khu vực.
Tại sự kiện, ông Lương Văn Thường, trưởng phòng Khởi nghiệp sáng tạo thuộc Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết: "Việt Nam kỳ vọng sẽ có thêm 3-4 kỳ lân đến năm 2030, tập trung vào 11 công nghệ chiến lược, trong đó ba lĩnh vực ưu tiên là AI, bán dẫn và công nghệ xanh".
Ông Lương Văn Thường, trưởng phòng Khởi nghiệp sáng tạo thuộc Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), trình bày tổng quan về báo cáo Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam 2025. Ảnh: Du Lam Báo cáo năm 2025 được đánh giá có hàm lượng dữ liệu cao hơn so với năm trước, phản ánh sự chuyển hướng của chính sách từ hỗ trợ đại trà sang tập trung nguồn lực cho phát triển chiều sâu. Một trong những điểm nhấn là kế hoạch thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia với vốn nhà nước ban đầu khoảng 20 triệu USD, hướng tới tối thiểu 100 triệu USD.
Các địa phương cũng được khuyến khích thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm sử dụng ngân sách địa phương làm vốn mồi để thu hút khu vực tư nhân và nhà đầu tư quốc tế.
Lý giải nguyên nhân quỹ hoạt động theo mô hình công ty cổ phần hoặc công ty TNHH hai thành viên, ông Lương Văn Thường thông tin: “Chúng tôi muốn Nhà nước chỉ đơn thuần là nhà đầu tư và các tổ chức, nhà đầu tư khác từ khu vực tư nhân có thể tham gia và đồng hành. Đây là mô hình 'đầu tư công và quản trị tư', học hỏi từ các nước phát triển như Singapore và Hàn Quốc".
Báo cáo tiếp tục đánh giá hệ sinh thái theo mô hình 5P, bao gồm thể chế, tiến bộ, tài chính, tuần hoàn và tri thức. Nhiều thể chế mới được thể hiện rõ nét qua bộ Nghị quyết 57, 59, 66; trong khi cấu trúc startup chuyển dịch mạnh từ thương mại điện tử sang AI và kinh tế sáng tạo.
Theo Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), Việt Nam đã bước sang giai đoạn triển khai và hệ thống hóa AI, với 765 startup AI/ML và dòng vốn tư nhân vào lĩnh vực này tăng tám lần trong năm 2024 lên 80 triệu USD. Tổng vốn đầu tư mạo hiểm trong năm đạt 398 triệu USD với 118 thương vụ, nổi bật ở ba ngành gồm chuyển đổi số B2B, công nghệ nông nghiệp và AI.
Ở khía cạnh tuần hoàn (Planet), mục tiêu Net Zero 2050 mở ra cơ hội cho năng lượng sạch, tái chế và tín chỉ carbon, dù Việt Nam vẫn đối mặt thách thức về công nghệ lõi và phụ thuộc nhập khẩu. Trụ cột tri thức (People) chứng kiến sự tăng cường hỗ trợ cho phụ nữ và học sinh sinh viên khởi nghiệp thông qua hai đề án 939 và 1665, cùng sự tham gia sâu hơn của Bộ Ngoại giao và Bộ Tài chính.
Báo cáo cũng theo dõi 8 lĩnh vực chuyên sâu như công nghệ khí hậu, kinh tế sáng tạo, công nghệ cho người cao tuổi, công nghệ giáo dục, đổi mới sáng tạo nhựa, startup xe điện và cộng đồng khởi nghiệp Việt ở nước ngoài. Theo ông Lương Văn Thường, sàn giao dịch tín chỉ carbon sẽ vận hành thử trong năm 2026, trong khi chương trình khởi nghiệp cho người cao tuổi khuyến khích họ trở thành chuyên gia cố vấn cho startup trẻ.
Trong lần đầu áp dụng phân tích “social listening” khi thực hiện báo cáo, Bộ ghi nhận năm 2025 là một năm đầy biến động cảm xúc: khởi đầu ảm đạm và lo ngại, giữa năm khởi sắc nhờ chính sách mới và cuối năm chứng kiến sự đan xen giữa niềm tự hào và những khủng hoảng niềm tin từ các bê bối của một số doanh nhân có tiếng trong giới khởi nghiệp.