Anh Lưu - một người hâm mộ Ngoại hạng Anh tại Hà Nội - cho hay, không phải anh không có tiền mua bản quyền Ngoại hạng Anh (EPL) mà trên thực tế các kênh phát lậu hiện nay như: Xoilac, Cakhia, Rakhoi, Banhkhuc, Thapcam… có phần bình luận rất hấp dẫn người xem.
Thực tế các kênh lậu này có chất lượng hình ảnh khá tốt kèm các biểu đồ, giải thích rõ ràng. Đó là điều mà những kênh như VTV hay K+ không thể làm được bởi mang tính chính thống.
Đồng tình với ý kiến này, lãnh đạo một công ty cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền cho rằng các kênh lậu đã kéo người xem theo cách “bóng đá nguyên thủy” – nơi ấy có hò hét, có cảm xúc thậm chí được cá nhân hóa đối tượng xem, ví dụ như cho người xem chuyên cá độ có thể đặt kèo khi xem.
Một câu hỏi đặt ra tại sao kênh lậu bản quyền truyền hình trong đó có Ngoại hạng Anh mọc lên "như nấm sau mưa" tại Việt Nam?
Một chuyên gia an ninh mạng phân tích, việc phát lậu không phải là việc “đam mê” hay “tình nghĩa” mà là các hoạt động tội phạm đằng sau đó.
Các website phát lậu là nhóm tội phạm mạng dùng cài mã độc, đánh cắp tài khoản ngân hàng, lừa đảo qua quảng cáo cờ bạc, nội dung độc hại…
Sau 'tối hậu thư' bản quyền, K+ nhận trái đắng vì ảo tưởng sức mạnh ngoại hạng Anh
Trong thông cáo phát đi mới đây của đơn vị quản lý giải Ngoại hạng Anh đã trích dẫn nghiên cứu của Giáo sư Paul Watters - chuyên gia an ninh mạng - rằng, hầu hết các trang web lậu đều chứa mã độc, lừa đảo hoặc các nội dung spam.
Những trang này còn hiển thị nhiều quảng cáo độc hại liên quan đến cờ bạc, nội dung người lớn hoặc các chiêu trò lừa đảo.
Nghiên cứu cho thấy, ở Việt Nam các trang web phát lậu có nguy cơ gài mã độc cao gấp gần 10 lần so với các trang chính thống.
Gần 3/4 (72%) các trang web lậu có chứa mã độc, lừa đảo hoặc các chiêu trò lừa đảo tinh vi khác. Hầu hết các quảng cáo (95%) trên các trang web lậu chứa nội dung độc hại.
Các ứng dụng vi phạm bản quyền có thể đánh cắp dữ liệu cá nhân và lợi dụng kết nối Internet của người dùng cho các hoạt động phi pháp, khiến người dùng có nguy cơ liên quan đến các hành vi gian lận hoặc bị điều tra bởi cơ quan chức năng.
Giáo sư Paul Watters cho biết: “Các trang web phát sóng lậu không chỉ vi phạm bản quyền, mà còn tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng về an ninh mạng. Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy chúng có liên kết với hạ tầng kỹ thuật số mà tội phạm mạng thường sử dụng để thực hiện các hành vi gian lận, tống tiền và nhiều hành động phi pháp khác. Các thiết bị xem lậu cũng góp phần vào mối đe dọa này khi bị âm thầm lợi dụng để tham gia vào các mạng lưới proxy, biến chính ngôi nhà của người dùng thành một phần trong hoạt động tội phạm mạng toàn cầu”.
Bản quyền Ngoại hạng Anh ra sao nếu Canal+ rút khỏi thị trường Việt Nam? Ông Kevin Plumb Tổng Cố vấn của Ngoại hạng Anh nhấn mạnh: “Việc xem lậu tưởng chừng như vô hại nhưng lại tiềm tàng nhiều rủi ro nghiêm trọng hơn vấn đề chất lượng hình ảnh kém đơn thuần. Các nghiên cứu được thực hiện bởi các chuyên gia an ninh mạng liên tục chỉ ra những mối nguy hiểm khi truy cập các trang web và thiết bị phát lậu. Chúng tôi đang hợp tác chặt chẽ với các đối tác phát sóng và cơ quan chức năng tại nhiều quốc gia để xử lý các đơn vị phát lậu. Tuy nhiên, nạn xem lậu biến hóa khôn lường và ngày càng tinh vi”.
Doanh nghiệp Việt phải đối mặt “hệ sinh thái đen” và bài toán kinh doanh
Từng là đơn vị nắm bản quyền Champions League tại Việt Nam, FPT đã có kinh nghiệm trực tiếp nếm “trái đắng” của tình trạng xem lậu dẫn đến mô hình kinh doanh bị bào mòn.
Nếu FPT Telecom chốt được hợp đồng bản quyền Ngoại hạng Anh - giải đấu có giá bản quyền cao hơn, lượng fan đông hơn, thì áp lực với việc chống vi phạm bản quyền sẽ càng nặng hơn. “Đối thủ” cạnh tranh thực sự ở đây không phải là các nền tảng OTT đơn lẻ, mà nghịch lý lại là cả một “hệ sinh thái đen” đã quen cung cấp đường link xem lậu miễn phí cho hàng triệu người Việt.
Chi phí bản quyền ngày càng tăng, chưa kể chi phí sản xuất chương trình, đội ngũ bình luận viên, hạ tầng phân phối, marketing… Các báo cáo chính thức cho thấy số lượng thuê bao K+ tại Việt Nam không thể tăng mà còn giảm mạnh theo từng năm, đây cũng có thể là một trong những lý do chính mà doanh nghiệp này được cho rằng sẽ dừng các hoạt động của mình tại Việt Nam trong thời gian tới mặc dù chưa có bất kỳ thông báo chính thức nào. Trong khi đó, mặt bằng sẵn sàng chi trả của người dùng Việt vẫn thấp hơn nhiều thị trường châu Âu và thói quen “xem miễn phí” đã ăn sâu vào nhiều người dân đặt ra cho đơn vị sẽ mua bản quyền Ngoại hạng Anh tại Việt Nam nhiều thách thức.
Trong thời đại tài khoản OTT bị chia sẻ tràn lan, một thuê bao có thể “nuôi” cả nhóm bạn bè hoặc cả quán cà phê. FPT muốn bảo vệ bản quyền buộc phải triển khai các kỹ thuật như watermarking nội dung, giới hạn thiết bị, giới hạn streaming đồng thời, phát hiện tài khoản bất thường và hợp tác với Premier League để truy vết nguồn phát lậu từ tín hiệu chính thống. Đây là đầu tư công nghệ không hề rẻ, nhưng không thể né tránh.
Bài toán pháp lý và thực thi bản quyền
Ngay cả khi Premier League và các nhà đài mở chiến dịch quốc tế “Boot Out Piracy”, cảnh báo mạnh mẽ rủi ro xem lậu, thì việc xử lý các website ẩn mình trên hạ tầng quốc tế, liên tục đổi tên miền, IP vẫn là thách thức.
Trong cuộc chiến với “thế lực đen” doanh nghiệp không nên “đơn độc” mà cần đứng cùng các nhà đài, nền tảng OTT, cơ quan quản lý, các cơ quan báo chí… Việc tự mình “đi đánh nhau” với từng website là không thể có hiệu quả lâu dài, mà phải dựa vào các cơ quan quản lý như Bộ Công an, Bộ KH&CN… trong việc chặn DNS, thu hồi tên miền .vn, xử phạt quảng cáo trên trang lậu…
Bên cạnh đó cũng cần có sự phối hợp nhà mạng để hạn chế truy cập theo quyết định của cơ quan chức năng. Một phần không thể thiếu đó là phải hợp tác trực tiếp với Premier League, Interpol và các tổ chức quốc tế về bảo vệ bản quyền.
Nếu công tác thực thi yếu, mọi nỗ lực mua bản quyền “đúng nghĩa” của FPT sẽ bị triệt tiêu bởi hàng loạt kênh phát lậu chỉ cần vài server ở nước ngoài là có thể phát cho hàng trăm nghìn người xem.