Khi khoa học, công nghệ và kinh tế số ngày càng phát triển, việc đăng ký và quản lý quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) đối với thương hiệu không chỉ là công cụ pháp lý bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp mà còn là tài sản vô hình cạnh tranh trên thị trường.
Trước đây, thương hiệu chủ yếu được hình thành qua chất lượng sản phẩm và hoạt động quảng bá truyền thống. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, nền tảng số và trí tuệ nhân tạo (AI), việc bảo hộ nhãn hiệu cần được đặt trong một không gian số mới, nơi mỗi thông tin, hình ảnh hay logo có thể bị sao chép, sử dụng trái phép chỉ trong tích tắc.
Đăng ký và quản lý quyền SHTT là bước đi chiến lược của doanh nghiệp Giám đốc Hợp tác xã Thương mại, dịch vụ nông nghiệp Như Hoàng (xã Thọ Sơn, tỉnh Đồng Nai) Trương Văn Thanh cho biết, sản phẩm hạt điều của địa phương đang gặp nhiều khó khăn trên thị trường thương mại điện tử. Nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc, chất lượng kém với giá bán thấp bất ngờ đang được kinh doanh và quảng bá từ các nhãn hàng tự phát, các kênh bán hàng online. Điều này gây khó khăn cho chúng tôi trong việc xây dựng thương hiệu và phát triển thị trường.
Bên cạnh đó, việc công nghệ AI và deepfake (mô phỏng hình ảnh con người) cũng đặt ra nhiều câu hỏi về chủ thể quyền SHTT và trách nhiệm pháp lý liên quan, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ làm mờ ranh giới giữa sáng tạo thật và sao chép kỹ thuật số.
Nhận thấy tầm quan trọng này, tỉnh Đồng Nai đã tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực quản lý tài sản trí tuệ. Sở Khoa học và Công nghệ triển khai chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ, hướng dẫn doanh nghiệp, hợp tác xã và làng nghề xây dựng, bảo hộ nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận, đồng thời đưa công cụ quản lý, tra cứu và đăng ký trực tuyến vào sử dụng. Các giải pháp chuyển đổi số cũng được thúc đẩy nhằm giúp doanh nghiệp quản trị thương hiệu chủ động và bền vững.
Ông Ngô Thanh Long, đại diện Cơ sở sản xuất vang thanh long Anna (xã Dầu Giây, tỉnh Đồng Nai) cho hay, thời gian qua cơ sở đã chú trọng đăng ký kiểu dáng công nghiệp cho sản phẩm. Cơ sở mong muốn các sở, ngành, địa phương tăng cường chương trình hỗ trợ cập nhật kiến thức SHTT trên nền tảng số, đặc biệt những vấn đề trọng tâm liên quan đến kinh doanh trực tuyến.
Lãnh đạo tỉnh Đồng Nai tham quan các gian hàng được đăng ký SHTT Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Đồng Nai, Võ Hoàng Khai cho biết, Sở đã ban hành kế hoạch triển khai nhiệm vụ về SHTT tập trung đào tạo, tập huấn, hội thảo nhằm nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, đặc biệt là các chủ thể OCOP về tầm quan trọng của việc xây dựng, quản lý và khai thác nhãn hiệu.
“Trong thời gian tới, Sở Khoa học và Công nghệ sẽ tích hợp chuyển đổi số, thương mại điện tử, truy xuất nguồn gốc thông minh để nâng cao giá trị sản phẩm OCOP từ khâu sản xuất, đóng gói, đến quảng bá, bán hàng, bảo hộ thương hiệu. Đồng thời, tăng tỷ lệ sản phẩm OCOP có thương hiệu được bảo hộ, có quản trị thương hiệu, có truy xuất nguồn gốc và có kênh phân phối hiện đại”, ông Khai nhấn mạnh.
Nhiều mô hình hay, sản phẩm địa phương được đăng ký SHTT Trưởng Văn phòng miền Nam Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) Trần Giang Khuê nhấn mạnh, nhiều doanh nghiệp địa phương vẫn còn hạn chế về chi phí, nguồn lực và hiểu biết pháp lý trong việc đăng ký, bảo vệ nhãn hiệu. Quy trình đăng ký, gia hạn, tra cứu và giám sát xâm phạm còn thủ công và phức tạp.
Do đó, Đồng Nai cần phát triển hệ thống sở hữu trí tuệ đồng bộ, hiệu quả trong tất cả các khâu từ sáng tạo, xác lập, khai thác đến bảo vệ quyền, tạo môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo. Đồng thời, địa phương cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về SHTT và đẩy mạnh thực thi quyền sở hữu trí tuệ.
Việc đăng ký và quản lý quyền SHTT là bước đi chiến lược giúp doanh nghiệp khẳng định quyền sở hữu hợp pháp, ngăn chặn hành vi sao chép, lợi dụng uy tín, đồng thời gia tăng giá trị thương mại, khả năng gọi vốn và niềm tin của người tiêu dùng.
Huy Hoàng