Khi người hùng mất thiêng
Một thời, khán giả tìm đến rạp để được chứng kiến chiến thắng tuyệt đối: Iron Man bay lên giữa bầu trời rực lửa, Captain America giương khiên, Superman cứu thế giới. Họ đại diện cho cái thiện, cho niềm tin rằng chỉ cần đủ dũng cảm, con người có thể chiến thắng mọi bóng tối.
Nhưng thời đại ấy đã trôi qua. Khi Joker (2019) thu về hơn 1,079 tỷ USD (tương đương 26,4 nghìn tỷ đồng), trở thành phim gắn mác R đầu tiên cán mốc tỉ đô, Hollywood hiểu rằng: khán giả không còn tin vào người hùng toàn hảo. Arthur Fleck một gã hề cô độc, bị xã hội chà đạp không chiến đấu vì công lý. Anh chỉ muốn được nhìn thấy. Và khán giả lại đồng cảm với hắn hơn là với bất kỳ siêu anh hùng nào.
Từ đó, những tượng đài một thời bắt đầu nứt vỡ. Logan (2017) biến Wolverine thành một người cha già nua, kiệt quệ. The Batman (2022) không còn là biểu tượng bất khả chiến bại, mà là kẻ hoang mang giữa thiện và ác.
Cả hai phim đều thành công lớn. The Batman đạt 772 triệu USD (gần 18,9 nghìn tỷ đồng), chứng minh rằng công chúng đã đổi khẩu vị: họ không còn tìm người hùng để tôn thờ, mà tìm người giống mình yếu đuối, mệt mỏi, nhưng vẫn cố đứng dậy.
Nhưng cái ác và phản anh hùng cũng dần hụt hơi
Hollywood từng tin phản anh hùng sẽ là liều thuốc giải cho thời đại mất niềm tin. Deadpool & Wolverine (2024) dường như chứng minh điều đó, khi đạt 1,338 tỷ USD (khoảng 32,8 nghìn tỷ đồng) trở thành phim gắn mác R ăn khách nhất mọi thời đại. Một gã lính đánh thuê thô tục, lầy lội và không có lý tưởng rõ ràng lại khiến khán giả yêu mến hơn cả người hùng mẫu mực.
Thế nhưng, không phải ai cũng thành công khi đi theo con đường ấy.
Sau cơn sốt toàn cầu của Joker (2019), đạo diễn Todd Phillips trở lại với Joker: Folie à Deux (2024), đưa Joaquin Phoenix và Lady Gaga vào một thế giới điên loạn, nơi tình yêu và bệnh lý hòa làm một. Phim được dựng như một bản nhạc kịch tâm lý, kể về mối quan hệ ám ảnh giữa Joker và Harley Quinn vừa yêu, vừa hủy diệt lẫn nhau. Tác phẩm thu về 676 triệu USD (khoảng 16,5 nghìn tỷ đồng) trên toàn cầu, thấp hơn kỳ vọng so với phần đầu nhưng vẫn được khen ngợi về độ táo bạo và diễn xuất. Dẫu vậy, chính sự phức tạp và nặng tính biểu tượng lại khiến nhiều khán giả cảm thấy xa lạ.
Thunderbolts (2025) bom tấn được Marvel đặt kỳ vọng hồi sinh niềm tin bằng đội ngũ phản anh hùng chỉ thu về 382 triệu USD (gần 9,4 nghìn tỷ đồng), kém xa mức hòa vốn. Phim bị chê rời rạc, nhạt nhòa và thiếu linh hồn minh chứng rằng "tối màu" không còn là công thức thần kỳ.
Hollywood lạc giữa hai thái cực: Anh hùng sẽ phải như thế nào?
Sau hơn một thập kỷ tôn vinh người hùng toàn vẹn rồi xoay trục sang phản anh hùng gai góc, Hollywood đang đứng giữa một khoảng trống giá trị. Các biểu tượng cũ không còn giữ được ánh hào quang, còn những nhân vật tăm tối nếu chỉ nhấn vào bi kịch và bạo lực mà thiếu linh hồn thì nhanh chóng trở nên nhàm chán. Khán giả không còn xúc động trước cực sáng lẫn cực tối vì cả hai đều dễ đoán và thiếu lớp nghĩa mới.
Thực tế phòng vé đã gợi ý điều đó. Một số tác phẩm phá kỷ lục chứng minh nhu cầu trải nghiệm táo bạo vẫn tồn tại, nhưng các dự án đi theo mô hình phản anh hùng chỉ bằng màu sắc u tối lại hụt hơi. Khoảng cách giữa thành công vang dội và thất bại đáng tiếc cho thấy vấn đề không nằm ở việc nhân vật tốt hay xấu, mà ở chiều sâu đạo đức và động cơ đủ thuyết phục để người xem đồng cảm.
Điện ảnh Mỹ vì thế bước vào giai đoạn tự vấn. Câu hỏi không còn là có tiếp tục làm phim người hùng hay không, mà là làm thế nào để kể câu chuyện về con người trong một thời đại hoài nghi. Khán giả muốn thấy điểm yếu, sai lầm và nỗi sợ, nhưng cũng cần hy vọng và mục đích. Khi hành trình nội tâm được dẫn dắt bởi lựa chọn khó khăn và cái giá phải trả, thay vì chỉ dựa vào mảng tối hay kỹ xảo, niềm tin của người xem mới có cơ hội được khôi phục.
Lấy link