Đừng nghĩ người già không cần công nghệ: Khi chuyển đổi số không còn là chuyện riêng của giới trẻ

Khi nhắc đến chuyển đổi số, nhiều người vẫn mặc định nghĩ đây là lĩnh vực dành riêng cho thế hệ trẻ. Người cao tuổi thường được coi là nhóm "bị bỏ lại phía sau", khó tiếp cận với công nghệ số và smartphone. Thế nhưng, câu chuyện mà thầy Đinh Ngọc Sơn chia sẻ trong talkshow "Kiến tạo đất nước tự hào Việt Nam" gần đây đã phá bỏ hoàn toàn định kiến này.

Thầy Đinh Ngọc Sơn, Bí thư Chi bộ khu dân cư 9 phường Cầu Giấy, người đã biến phòng khách nhà mình thành "lớp học vỡ lòng về chuyển đổi số, dạy các cụ ông, cụ bà tiếp cận AI và chuyển đổi số", mang đến góc nhìn thật khác về nhóm đối tượng này.

Thầy Sơn nhận định: "Nếu mà chúng ta nói chuyển đổi số thì tôi cho rằng người thiệt thòi nhất lại là người cao tuổi. Bởi vì là trong cái tư duy của người cao tuổi nghĩ rằng là đến cái tuổi nghỉ rồi và chỉ có vui với con cháu thôi. Nhưng mà thực ra thì khi chúng ta chuyển đổi số và kinh tới số thì không phân biệt ai cả."

Ông tiếp tục: "Đó không phải là chỉ có người già chúng ta mới cầm điện thoại, chúng ta mới giao dịch, chúng ta mới làm các công việc trên điện thoại mà tôi nghĩ là người già cũng rất cần phải học. Do đó đối với các khu dân cư hiện nay thì tôi cho rằng là đối tượng người già cần được quan tâm."

Phân tích này chạm đến trọng tâm của vấn đề: tâm lý "hết tuổi học" kết hợp với sự ngần ngại từ chính con cháu đã khiến người cao tuổi bị bỏ lại phía sau. Nhiều gia đình có tâm lý bảo vệ quá mức, lo ngại ông bà sẽ bị lừa đảo nên hạn chế việc tiếp cận công nghệ. Nhưng trên thực tế, khi có môi trường học tập phù hợp, người cao tuổi lại thể hiện sự nghiêm túc và hào hứng bất ngờ.

Trong cuộc trò chuyện, khi người dẫn chương trình chia sẻ về khó khăn cá nhân khi hướng dẫn bố mẹ sử dụng công nghệ, thầy Sơn đưa ra lời khuyên sâu sắc: "Nếu như người già mà đang ngại một cái gì đó thì chắc nó cũng sẽ có vấn đề chứ chúng ta cũng đừng có nghĩ là bố mẹ bảo thủ hay cái gì cả. Mà trong một cái thời đại ngày nay mình cho là cái đồng cảm thì nó sẽ có lẽ là mình sẽ trò chuyện thêm với ông bà biết đâu ông bà thấy hạnh phúc lắm rồi."

Ông phân tích rằng có thể ông bà nghĩ: "Mình không cần gì mà phải vào mạng làm gì. Con cái đầy đủ thế này đúng không ạ? Thế thì cố gì mà phải bắt bố mẹ vào mạng ví dụ như thế. Hay là bố mẹ vẫn là à tối đến là bố thích xem truyền hình cơ, việc gì mà bố phải cầm cái điện thoại này để bố xem."

Từ nhận định này, thầy Sơn chỉ ra điều quan trọng nhất không phải ép buộc mà là tạo ra môi trường đồng cảm. "Thế thì như vậy thì nó sẽ xuất hiện một vấn đề người già cũng cần có bạn. À có thể đưa cụ lên gặp một cái lớp của mình ngồi với người cùng cái độ tuổi mới dễ nói chuyện."

Thầy quan sát: "Cái mình mới quan sát các bác khi đến đó thì khi các bác thấy người này làm được cái này, người kia làm được cái kia là tự nhiên nó cũng như là một cái lớp học." Đây chính là chìa khóa để họ vượt qua tâm lý ngại học công nghệ - môi trường nơi người già cảm thấy an toàn và được động viên từ những người cùng trang lứa.

Trong khi thầy Sơn tập trung vào việc tạo môi trường học tập cho người cao tuổi, reviewer Ngô Đức Duy (hay Duy Thẩm) lại nhấn mạnh vai trò chủ động của thế hệ trẻ trong việc đồng hành và bảo vệ người già trên không gian số.

Duy Thẩm chia sẻ: "Ví dụ như mình nếu như mà mỗi người mà có một cái điện thoại di động và cái một cái điều đầu tiên mà mình muốn tất cả mọi cùng làm ấy đấy là hãy được về nhà. Hãy nói chuyện với bố mẹ, cô gì, chú bác, hãy cho họ biết là ví dụ như từ những cái đơn giản là VNeID bên trong ứng dụng đấy nó có những cái như thế nào, nó hay ho ra sao, nó tiện lợi như thế nao."

Quan trọng hơn, anh đặc biệt nhấn mạnh vấn đề an toàn mạng: "Hãy cảnh giác cho những thế hệ lớn tuổi, ví dụ như người trẻ như mình sử dụng điện thoại các thứ quá nhiều rồi thì đối với mình là những cái chiêu trò lừa đảo mà mình hay gặp trên mạng thì có thể là mình có thể phòng tránh được. Nhưng mà đối với những thế hệ đi trước thì điều đấy có đối với họ khá là xa lạ."

Duy Thẩm tiếp tục: "Do đó thì những cái chiêu trò lừa đảo trên internet bây giờ thì mình rất rất muốn là làm thế nào để cho tất cả mọi người cùng biết và cùng cảnh giác, đặc biệt là bố mẹ mình." Anh chia sẻ kinh nghiệm cá nhân: "Bởi vì cá nhân mình thì mình đã từng nhận được rất nhiều cuộc gọi lừa đảo, mình đã từng làm rất nhiều nội dung liên quan đến những cuộc gọi lừa đảo và mình thường xuyên là mình cần mình nghĩ là mình nên cần phải có một cái sự cảnh giác rất là cao."

Nhận định của Duy Thẩm về tính cấp thiết của vấn đề này rất sâu sắc: "Vì trong thời đại số rồi mình chuyển đổi số, những cái đối tượng xấu họ cũng chuyển đổi số, họ cũng sẽ có những cái tác động rất là xấu ở trên môi trường số. Do đó thì mình cũng nên biết và nên phòng tránh cho bản thân mình và phòng tránh cho những người thân xung quanh của mình."

Người trẻ thường nắm bắt xu hướng công nghệ nhanh chóng, nhưng lại dễ quên rằng cha mẹ, ông bà mới là nhóm dễ bị tổn thương nhất trên Internet. Việc chỉ dẫn đơn giản như dạy dùng VNeID, cảnh báo lừa đảo không chỉ là hành động nhỏ trong gia đình, mà còn là trách nhiệm xã hội của mỗi người trẻ.

Kết hợp góc nhìn của thầy Sơn và Duy Thẩm, có thể thấy rõ rằng chuyển đổi số thực sự là hành trình của mọi thế hệ. Người cao tuổi cần môi trường an toàn và đồng cảm để học hỏi, trong khi người trẻ cần kiên nhẫn và chủ động bảo vệ, hướng dẫn cha mẹ, ông bà. Khi cả hai thế hệ cùng tham gia, chuyển đổi số không còn là "sân chơi" của riêng giới trẻ, mà trở thành hành trình chung, có tính cộng đồng và có chiều sâu văn hóa.

Talkshow "Kiến tạo Đất nước – Tự hào Việt Nam" là chuỗi chương trình chính luận truyền cảm hứng, được phát trên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ do HTV9 và VCCorp phối hợp thực hiện. Chương trình ra đời trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, với mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045 theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các Nghị quyết 29, 30, 31, 57 về đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế tư nhân và xây dựng hạ tầng chiến lược.

Talkshow sẽ giới thiệu những nhân vật, câu chuyện và sáng kiến tiêu biểu, phản ánh sự cộng hưởng giữa Nhà nước - doanh nghiệp - cộng đồng trong hành trình dựng xây Việt Nam hiện đại, hội nhập nhưng vẫn giữ bản sắc. Đây là chương trình do Công ty cổ phần VCCorp phối hợp tổ chức sản xuất cùng Đài truyền hình TP. Hồ Chí Minh, cùng đơn vị đồng hành chiến lược Masterise Group, được phát trên Cổng Thông tin Chính phủ vào 20h tối thứ Ba hàng tuần, megalivestream trên hệ thống website VCCorp và phát lại vào lúc 21h45 tối thứ Năm trên HTV9.