Khi Mặt Trăng chìm trong bóng của Trái Đất từ đêm ngày 13/3 đến 14/3, những người yêu thiên văn có thể chiêm ngưỡng nguyệt thực toàn phần hay còn gọi là "Trăng máu". Nhưng do tàu vũ trụ Mặt Trăng hoạt động nhờ điện Mặt Trời, liệu chúng có thể sống sót khi nguồn cung cấp năng lượng bị gián đoạn? Đối với tàu bay quanh quỹ đạo (LRO) của NASA đã quay quanh Mặt Trăng từ năm 2009, đây là lúc tiết kiệm năng lượng, theo Space.
"Thiết bị khoa học của LRO và một số bộ phận mà tàu vũ trụ không cần sẽ được ngắt điện trong suốt nguyệt thực toàn phần", Noah Petro, nhà khoa học dự án trong nhiệm vụ LRO ở Trung tâm bay vũ trụ Goddard của NASA.
Nguy cơ nằm ở bộ pin của LRO. Tàu vũ trụ hoạt động nhờ điện mặt trời và quay trên quỹ đạo hai giờ quanh Mặt Trăng, sử dụng cụm pin mặt trời để sạc đầy bộ pin. LRO dựa vào bộ pin này khi bay qua phần tối của Mặt Trăng. Tuy nhiên, năm 2018, NASA tiết lộ hiệu suất bộ pin của LRO đã giảm xuống 70% do sạc liên tục.
Trong sự kiện nguyệt thực toàn phần hôm 13 - 14/3, LRO sẽ chìm trong bóng tối trong 5 giờ 48 phút. Đó là khoảng thời gian tương đối dài nhưng Petro tin tưởng bộ pin của LRO có thể giúp tàu vũ trụ sống sót. "Trước khi tiến vào nguyệt thực, chúng tôi sẽ sạc bộ pin tới công suất tối đa", ông cho biết.
Để ngăn điện cạn kiệt, mọi thiết bị khoa học trên tàu vũ trụ sẽ tắt hết. Trong thời gian nguyệt thực, nhiệt độ bên trong tàu vũ trụ có thể giảm xuống -5 độ C nhưng đối với camera góc rộng ít được bảo vệ hơn, mức nhiệt có thể tụt xuống -30 độ C. Vì vậy, NASA cần tiến hành trước các bước để đảm bảo tàu vẫn hoạt động tốt.
"Do ở trong bóng tối cũng làm mát vệ tinh, chúng tôi sẽ làm nóng thiết bị và tàu vũ trụ trước nguyệt thực. Điều này đảm bảo mức tiêu hao điện tối thiểu từ máy sưởi trong nguyệt thực đồng thời duy trì những bộ phận của tàu vũ trụ trong nhiệt độ hoạt động thông thường và các thiết bị sẽ ở trên giới hạn sống sót".
Trong những lần nguyệt thực trước đây, LRO vẫn bật một thiết bị mang tên Diviner. Đó là bức xạ kế phát hiện phát thải nhiệt từ bề mặt Mặt Trăng để nghiên cứu bề mặt ấm lên và lạnh đi như thế nào trong một ngày. Việc bật thiết bị này trong nguyệt thực giúp nghiên cứu quá trình bề mặt Mặt Trăng lạnh đi khi ở trong bóng của Trái Đất, cung cấp thông tin về thành phần và phân bố kích thước của vật liệu ở lớp đất mặt cấu tạo từ đá, hạt nhỏ và bụi.
LRO không phải nhiệm vụ Mặt Trăng duy nhất đang hoạt động. Blue Ghost, nhiệm vụ tư nhân thứ hai hạ cánh nhẹ nhàng trên Mặt Trăng, đáp xuống khu vực Mare Crisium hôm 2/3 trong chương trình Commercial Lunar Payload Services. Tàu Blue Ghost của Firefly Aerospace chở 10 thí nghiệm của NASA được thiết kế để tìm hiểu bề mặt Mặt Trăng. Giống như LRO, tàu hoạt động bằng điện mặt trời. Blue Ghost chỉ được thiết kế để tồn tại vào ban ngày, tương đương hai tuần Trái Đất. Khi Mặt Trời lặn, bộ pin của tàu đổ bộ sẽ cạn điện, máy sưởi của nó sẽ tắt đi và cái lạnh của đêm Mặt Trăng sẽ khiến tàu chết vào giữa tháng 3.
Thời điểm Mặt Trời lặn ở khu vực hạ cánh của Blue Ghost sẽ diễn ra vào ngày 16/3, nhưng nguyệt thực toàn phần diễn ra trước đó hai ngày cũng khiến tàu chìm trong bóng tối. Tàu có thể sống sót vài giờ trong đêm Mặt Trăng chỉ dựa vào bộ pin. Nguyệt thực kéo dài 6 giờ 3 phút nhưng pha toàn phần chỉ có 65 phút. Trong thời gian còn lại, một phần ánh sáng Mặt Trời có thể truyền tới bề mặt Mặt Trăng. Đội ngũ của Firefly Aerospace tin tưởng Blue Ghost sẽ sống sót qua nguyệt thực và chụp ảnh độ phân giải cao về sự kiện từ bề mặt Mặt Trăng khi nó nằm trong bóng của Trái Đất.
An Khang (Theo Space)