Bảo tồn, lan toả và tạo ra giá trị kinh tế cho di sản văn hoá
Bốn bảo vật bao gồm: Ngai vàng triều Nguyễn; Đại hồng chung ở chùa Thiên Mụ; Cao đỉnh trong Cửu đỉnh ở Hoàng cung Huế; Khẩu hạ trong Cửu vị thần công; Nếu chúng chỉ nằm yên ở Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, thực tế sẽ chỉ thu hút được khách tham quan tại chỗ hạn chế và không tạo ra được nhiều giá trị về kinh tế cũng như phổ biến rộng rãi ra khắp thế giới.
Ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố Đô Huế. Ảnh: NL Đó cũng là nỗi trăn trở trong nhiều năm qua của ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố Đô Huế, khi ông luôn đặt câu hỏi, làm sao khai thác được giá trị của các di sản này để phát triển kinh tế số, cũng như làm cho công nghiệp văn hoá tạo ra những giá trị to lớn; đồng thời lan toả những giá trị lịch sử, văn hoá của các di sản đi khắp thế giới?
Để giải quyết nỗi trăn trở đó, dự án Đế Đô Khảo cổ ký đã xuất hiện. Đây là một dự án biến 4 bảo vật lịch sử ở trên thành những sản phẩm văn hoá hiện đại, dễ tiếp cận qua hình thức đồ chơi sưu tầm hộp mù (blindbox arttoy), đang trở thành xu hướng trong thời gian qua.
Với công nghệ Nomion, bản sao đồ chơi của các bảo vật này sẽ được gắn một chip RFID (bao gồm chip NFC kết hợp công nghệ Blockchain), giúp nó trở nên độc nhất, được xác thực bản quyền. Đồng thời người sở hữu khi dùng smartphone tương tác vào sẽ xuất hiện thông tin xác nhận mình là chủ, quá trình làm ra bảo vật; bên cạnh đó sẽ hiểu được ý nghĩa lịch sử, văn hoá của bảo vật thông qua các hình ảnh 3D sống động, các câu chuyện lịch sử thể hiện bằng các hình thức đa phương tiện…
Các bản sao của các bảo vật triều Nguyễn được làm dưới dạng sưu tầm thông qua hình thức túi mù, tích hợp công nghệ Nomion. Ảnh: LM Theo ông Hoàng Việt Trung, dự án đã tạo ra một trải nghiệm khám phá thú vị, kích thích sự tò mò và mong muốn tìm hiểu về lịch sử của giới trẻ.
Điều này không chỉ giúp quảng bá hình ảnh của di sản văn hóa Việt Nam mà còn khẳng định vị thế của Huế - một trong những trung tâm văn hóa lớn của đất nước.
Ông Trung cũng cho biết, đây không chỉ là một dự án kinh doanh đơn thuần mà còn mang sứ mệnh giáo dục văn hóa. Qua mỗi sản phẩm, người xem, các bạn học sinh, khách tham quan được tiếp cận với những câu chuyện lịch sử, những giá trị văn hóa truyền thống một cách sinh động và dễ hiểu; góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy di sản.
Bên cạnh đó, dự án còn thu hút sự quan tâm của đông đảo khách tham quan, du lịch, không chỉ trong nước mà còn cả ở các thị trường quốc tế; góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam, giới thiệu những nét đẹp văn hóa độc đáo của đất nước đến với bạn bè quốc tế, hiểu rõ hơn những giá trị cốt lõi của tinh thần Việt.
“Chúng tôi tin rằng, kiến thức lịch sử sẽ trở thành động lực thôi thúc tình yêu nước và niềm tự hào về bản sắc Việt Nam trong lớp trẻ. Đồng thời, dự án sẽ tạo điều kiện để di sản không chỉ là một phần của quá khứ, mà còn được kết nối với hiện tại và tương lai”, ông Trung nói.
Ông Hoàng Việt Trung khẳng định, Đế Đô Khảo cổ ký là một minh chứng rõ ràng cho thấy sự hợp tác giữa các đơn vị trong việc phát triển kinh tế số, công nghiệp văn hóa có thể tạo ra những giá trị to lớn.
Dự án đã thành công trong việc kết nối các nhà sáng tạo, các chuyên gia lịch sử, các doanh nghiệp công nghệ số, công nghệ mới và cộng đồng để cùng nhau tạo ra một sản phẩm công nghiệp văn hóa chất lượng cao, hiện đại.
Hành trình gian nan để đem lại giá trị kinh tế cho di sản văn hoá
Ông Huy Nguyễn, đồng sáng lập Phygital Labs, một trong các đơn vị thực hiện dự án Đế Đô Khảo cổ ký cho biết, để cho ra đời thành công dự án là một hành trình không dễ dàng.
Ông Huy Nguyễn, đồng sáng lập Phygital Labs. Ảnh: NL Phygital Labs đã phải xây dựng một kế hoạch chi tiết và hoàn chỉnh, không chỉ về mặt công nghệ, sản phẩm, mà còn cả ở mặt vận hành, truyền thông….
Công ty đã phải vượt qua rất nhiều cuộc họp để thuyết phục các cấp cho phép được thử nghiệm công nghệ của mình vào các di sản văn hoá. Hơn 1 năm, công ty đã làm từ những việc nhỏ nhất, chứng minh được năng lực và tạo được niềm tin để làm những dự án lớn hơn.
“Đế Đô Khảo cổ ký là dự án lần đầu tiên được thực hiện tại Việt Nam và làm tại địa điểm có giá trị văn hoá di sản lớn, do vậy để thuyết phục được các lãnh đạo cho phép thực hiện và lan toả được các giá trị đó đến với người dân là việc đầy thử thách và khó khăn. Tạo được niềm tin với lãnh đạo và thực hiện được những cam kết đưa ra là yếu tố quan trọng nhất để có thể giải quyết được các vấn đề này”, ông Huy Nguyễn cho biết.
Ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cũng cho rằng, khó khăn nhất ở đây chính là khi thực hiện những dự án như Đế Đô Khảo cổ ký có sự kết hợp của rất nhiều bên; đòi hỏi phải có sự thống nhất, có định hướng rõ ràng trong việc triển khai.
Theo ông Hoàng Việt Trung, để thực hiện các dự án nhằm bảo tồn, phát huy giá trị kinh tế của các di sản văn hoá đòi hỏi cần có các quy định pháp lý rõ ràng hơn.
Cần có các chính sách cho phép thí điểm, khung pháp lý và chính sách hỗ trợ việc ứng dụng công nghệ số vào bảo tồn di sản; các ưu đãi thuế, tài trợ hoặc quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo.
Cần kết hợp mô hình này vào các chương trình như "Chuyển đổi số quốc gia" và "Phát triển công nghiệp văn hóa"; hay tạo bộ tiêu chuẩn quốc gia đưa ra các tiêu chuẩn chung về công nghệ số hóa, bảo tồn văn hóa, mô phỏng lịch sử để các địa phương có thể áp dụng.