Chỉ trong hơn hai tuần, từ ngày 23/9 - 11/10, hơn 3.000 tỷ lít nước đã tràn ra từ hồ Catalina ở Đông Greenland, IFL Science hôm 18/12 đưa tin. Đây là lần đầu tiên các nhà khoa học theo dõi kỹ một sự kiện như vậy và thông tin thu được có thể giúp hiểu thêm về cách lũ lụt gây thiệt hại ở những nơi khác trên thế giới.
Catalina là hồ sông băng nằm trong thung lũng bị chắn bởi sông băng Edward Bailey. Nước tích tụ trong hồ suốt 20 năm qua, nhưng gần đây đã đạt đến điểm tới hạn, khiến sông băng bị nâng lên. Một đường hầm dài 25 km hình thành tự nhiên trong băng, dẫn một lượng nước khổng lồ từ hồ đổ về phía vịnh hẹp lớn nhất thế giới, Scoresby Sound. Trong hồ Catalina, mực nước giảm mạnh 154 m.
Toàn bộ quá trình được nhóm nhà khoa học từ Viện Niels Bohr thuộc Đại học Copenhagen theo dõi sát sao bằng ảnh vệ tinh theo thời gian thực. "Trong trường hợp này, năng lượng giải phóng từ lũ sông băng tương đương với sản lượng của nhà máy điện hạt nhân lớn nhất thế giới hoạt động hết công suất 22 ngày", Aslak Grinsted, nhà nghiên cứu khí hậu tại Viện Niels Bohr, cho biết.
Sự kiện này được gọi là lũ bùng phát ở hồ sông băng (GLOF), có thể xuất phát từ nguyên nhân tự nhiên như tích tụ nước, xói mòn, tuyết hoặc mưa lớn, động đất, núi lửa phun trào. GLOF cũng có thể xuất hiện do tình trạng biến đổi khí hậu mà con người gây ra, do sông băng tan chảy khi nhiệt độ tăng. "Mối nguy hiểm từ các hồ có đập băng bao quanh đang tăng do ấm lên toàn cầu. Việc nâng cao hiểu biết về hiện tượng này rất quan trọng, giúp đưa ra cảnh báo kịp thời nếu có nguy cơ xảy ra", Grinsted giải thích.
Đợt lũ lụt mới nhất ở Đông Greenland rất may mắn khi xung quanh ít dân cư, nên nguy cơ với con người rất nhỏ. Tuy nhiên, thế giới có nhiều hồ sông băng nằm gần khu vực đông dân cư. Một nghiên cứu năm 2023 kết luận rằng 15 triệu người trên thế giới có nguy cơ hứng chịu lũ sông băng chết chóc, chủ yếu ở Ấn Độ, Pakistan, Peru, Trung Quốc.
Tuy nhiên, không phải tất cả đều bi quan. Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng mức năng lượng khổng lồ giải phóng từ GLOF mở ra triển vọng khai thác năng lượng xanh. Năng lượng giải phóng gần đây từ sự kiện hồ Catalina có thể cung cấp liên tục 50 MW điện, đủ đáp ứng nhu cầu của một thị trấn nhỏ. Việc xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết để khai thác năng lượng ở một nơi như Greenland không dễ, nhưng ý tưởng này rất đáng chú ý.
Thu Thảo (Theo IFL Science)