Châu Nam Cực có rất nhiều nước, nhưng phần lớn đều đóng băng. Do đó, nhiều người nghĩ rằng sông ngòi không thực sự tồn tại ở lục địa này. Nhưng thực tế, điều đó không đúng. Châu Nam Cực vẫn có một số dòng chảy, xuất hiện ít nhất vài tháng mỗi năm. Dòng chảy dài nhất trong số đó là sông Onyx, và dòng sông này cũng khá kỳ lạ.
Về mặt kỹ thuật, sông Onyx là dòng chảy hình thành từ băng tan. Onyx dài 32 km, rất ngắn nếu so với sông Nile dài 6.650 km, nhưng xét đến cảnh quan băng giá mà nó chảy qua, độ dài này đã rất ấn tượng.
Sông Onyx nằm ở thung lũng khô McMurdo, chảy về phía tây từ điểm cuối của sông băng Wright Lower vào hồ Vanda. Điều này đồng nghĩa, nó chảy ra xa khỏi biển.
Đây là một ví dụ về dòng chảy nội lưu - hệ thống nước không thoát ra biển. Dòng sông này tồn tại nhờ một đặc điểm địa chất độc đáo: Các sông băng chặn lối vào thung lũng Wright, khiến Onyx chỉ có thể chảy vào sâu trong đất liền, hướng về phía hồ Vanda bị băng bao phủ.
Châu Nam Cực có 9 dòng chảy từ băng tan như vậy, nhưng chúng khác biệt so với đa số các sông khác. Trong khi những sông như Amazon, Congo, bắt nguồn từ vùng núi và do nhiều dòng suối nhỏ hợp thành, Onyx bắt đầu chảy khi sông băng Wright Lower tan ra. Do đó, Onyx là sông bán vĩnh cửu, chỉ hình thành trong mùa hè ở Nam Bán cầu, khi nhiệt độ đủ cao để làm tan băng.
Mưa không đóng góp vào dòng chảy của Onyx vì thung lũng khô rất hiếm khi mưa và những gì rơi xuống sẽ thăng hoa trước khi chảy vào sông. Tuy nhiên, sông băng tan thường cung cấp đủ nước để duy trì dòng chảy. Vài thập kỷ qua, một số đợt lũ lụt đã xảy ra trong những mùa hè đặc biệt ấm. Năm 1984, các nhà nghiên cứu từ New Zealand thậm chí có thể chèo thuyền trên dòng sông này. Với nhiệt độ tăng do biến đổi khí hậu, mùa chảy của sông Onyx đang tới sớm hơn và kéo dài hơn, dù lượng nước chảy có vẻ giảm.
Không chỉ là dòng chảy từ băng tan lớn nhất châu Nam Cực, sông Onyx còn là dòng chảy quan trọng nhất về mặt sinh thái. Nó có một hệ sinh thái nhỏ riêng, hỗ trợ nhiều sinh vật hiển vi, từ gấu nước, giun tròn đến vi khuẩn lam và thực vật phù du. Tảo cũng phát triển bùng nổ trong nước sông Onyx, dù dưới sông không có cá.
Thu Thảo (Theo IFL Science)