Ảnh hưởng di truyền xã hội và tác động dài hạn
Nghiên cứu này tập trung vào một lĩnh vực mới nổi trong di truyền học mang tên "di truyền xã hội" (social genetics). Đây là hiện tượng mà kiểu gen của một người có thể ảnh hưởng đến các đặc điểm quan sát được của người khác. Cụ thể, nhóm nghiên cứu tại Đại học Rutgers, do giáo sư y tế người Mỹ Salvatore dẫn đầu, đã phát hiện ra rằng cấu trúc di truyền của những người bạn cùng lứa tuổi có thể ảnh hưởng sâu rộng đến nguy cơ mắc các rối loạn sức khỏe tâm thần như trầm cảm, lo lắng và thậm chí là sử dụng những chất gây nghiện khi họ trưởng thành.
Salvatore nhấn mạnh: "Khuynh hướng di truyền của một người đối với bệnh tâm thần và rối loạn sử dụng chất gây nghiện không chỉ ảnh hưởng đến bản thân họ mà còn có thể gia tăng nguy cơ này ở những người xung quanh trong tương lai". Đây là một phát hiện có ý nghĩa lớn, bởi nó không chỉ thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về di truyền học cá nhân mà còn mở ra cái nhìn mới về sự tương tác giữa gen và môi trường xã hội.
Nghiên cứu mang tính đột phá này phát hiện ra rằng cấu trúc di truyền của những người cùng tuổi vị thành niên có thể có tác động lâu dài đến nguy cơ cá nhân mắc chứng rối loạn sử dụng chất gây nghiện và rượu, trầm cảm và lo lắng.
Phương pháp nghiên cứu và phát hiện quan trọng
Để kiểm tra giả thuyết này, nhóm nghiên cứu đã tạo ra một cơ sở dữ liệu ẩn danh từ hơn 1,5 triệu người Thụy Điển sinh từ năm 1980 đến 1998, tất cả đều có cha mẹ là người Thụy Điển. Dữ liệu này được sử dụng để theo dõi vị trí địa lý và trường học của các cá nhân trong thời niên thiếu, từ đó xây dựng một bản đồ phân bổ dân cư chi tiết. Sau đó, thông qua các cơ quan đăng ký y tế, dược phẩm và pháp lý, nhóm nghiên cứu đã ghi nhận tình trạng rối loạn sức khỏe tâm thần và sử dụng chất gây nghiện của các đối tượng khi họ trưởng thành.
Các mô hình thống kê được xây dựng để đánh giá mối quan hệ giữa khuynh hướng di truyền của bạn cùng trang lứa và khả năng một cá nhân sẽ phát triển các rối loạn tâm thần hoặc nghiện ngập. Kết quả cho thấy, ngay cả khi đã kiểm soát các yếu tố như khuynh hướng di truyền của cá nhân và các yếu tố kinh tế xã hội gia đình, mối liên hệ này vẫn rất rõ ràng. Điều đặc biệt là, hiệu ứng này mạnh mẽ hơn ở những bạn học cùng trường so với những bạn bè chỉ có chung khu vực sinh sống.
Bước đầu tiên trong nghiên cứu là lập bản đồ sự phân bổ các cá nhân theo địa điểm và trường học trong thời niên thiếu. Sau đó, các nhà nghiên cứu sử dụng cơ quan đăng ký y tế, dược phẩm và pháp lý để ghi lại các rối loạn sử dụng chất gây nghiện và sức khỏe tâm thần ở những cá nhân.
Trong số các nhóm tuổi, những người trong độ tuổi học cấp ba (từ 16 đến 19 tuổi) là những đối tượng bị ảnh hưởng nhiều nhất. Cụ thể, những người học trong cùng giai đoạn này sẽ có nguy cơ cao hơn. Các rối loạn sử dụng chất kích thích và rượu có tác động di truyền xã hội lớn hơn so với các rối loạn trầm cảm và lo âu.
Ý nghĩa của nghiên cứu và triển vọng tương lai
Nghiên cứu của Salvatore mở ra nhiều câu hỏi về cơ chế hoạt động của di truyền xã hội và tại sao những tác động này lại mạnh mẽ đến vậy. Cô giải thích rằng, một trong những lý do có thể là khuynh hướng di truyền của bạn bè cùng lứa ảnh hưởng đến hành vi và môi trường sống của họ, từ đó gián tiếp ảnh hưởng đến những người xung quanh. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng ngay cả khi những bạn cùng lứa tuổi không bị ảnh hưởng bởi các rối loạn đó, gen của họ vẫn có thể tác động đến sức khỏe tâm thần của người khác.
Phát hiện này gợi ý rằng, để giảm thiểu nguy cơ mắc các rối loạn tâm thần và sử dụng chất gây nghiện trong cộng đồng, cần phải có các biện pháp can thiệp dựa trên mạng lưới xã hội, thay vì chỉ tập trung vào các yếu tố cá nhân. Những can thiệp này có thể giúp giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực của di truyền xã hội, đặc biệt là trong giai đoạn vị thành niên - giai đoạn mà ảnh hưởng của bạn bè có thể kéo dài đến suốt đời.
Salvatore cũng nhấn mạnh rằng, tầm quan trọng của việc hiểu rõ hơn về di truyền xã hội có thể giúp chúng ta phát triển các chiến lược phòng ngừa hiệu quả hơn, giảm thiểu nguy cơ và cải thiện chất lượng cuộc sống cho các thế hệ tương lai. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và giao lưu văn hóa ngày càng tăng, hiểu biết này càng trở nên cấp thiết.
Nghiên cứu từ Đại học Rutgers không chỉ đóng góp vào sự phát triển của di truyền học xã hội mà còn thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về sự ảnh hưởng của bạn bè trong cuộc sống. Nó nhấn mạnh rằng, mối quan hệ xã hội không chỉ là một phần của quá trình phát triển cá nhân mà còn có thể tác động sâu rộng đến sức khỏe và tương lai của mỗi người. Lựa chọn bạn bè một cách khôn ngoan không chỉ là lời khuyên thông thường, mà còn là một chiến lược bảo vệ sức khỏe và hạnh phúc trong dài hạn.
Lấy link