Ngày 21/12, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức tổng kết công tác năm 2025, triển khai nhiệm vụ năm 2026 của khối Tham mưu; Công nghiệp công nghệ số và Thông tin, tuyên truyền.
Khác với trước, hội nghị năm nay không diễn ra theo phương thức truyền thống. Trong hơn bốn tiếng, thay vì đọc bài phát biểu, báo cáo chuẩn bị sẵn, đại diện các đơn vị trong Bộ lần lượt trình bày tham luận về một điểm đổi mới, sáng tạo trong công việc của mình. Hội trường cũng liên tục được làm nóng với các màn trao đổi, thảo luận giữa Bộ trưởng và cán bộ, nhân viên.
Trong phần hỏi - đáp, Bộ trưởng không đi sâu vào vấn đề kỹ thuật hay các con số, mà liên tục gợi mở về cách tiếp cận vấn đề. Theo ông, nhiều hạn chế hiện nay không xuất phát từ chính sách hay nguồn lực, mà đến từ thói quen làm theo lối cũ: hỏi những câu hỏi quá rộng, an toàn; làm theo quy trình quen thuộc; coi việc ban hành văn bản hay hoàn thành nhiệm vụ là đích đến.
Thông điệp được ông nhấn mạnh trong nhiều câu trả lời là "làm ngược". Không coi việc ban hành chính sách là kết thúc, mà là điểm khởi đầu của quá trình thực thi. Không chạy theo con đường của các quốc gia đi trước, mà tìm lối đi riêng, dựa trên lợi thế và bài toán cụ thể của Việt Nam. Không làm đại trà, mà tập trung vào những sản phẩm, giải pháp chuyên dụng.
Song song với đổi mới cách làm là yêu cầu đổi mới cách tiếp cận, cách đặt câu hỏi - kỹ năng không thể thiếu trong thời đại AI. Theo ông, việc đặt câu hỏi đúng, hỏi cụ thể chính là bước đầu để hình thành một tư duy khác biệt và tạo ra sự đổi mới thực chất.
Bộ trưởng đánh giá cao các đơn vị đã hoàn thành khối lượng lớn công việc thường xuyên, cũng như làm tốt nhiều việc mới, việc khó, lần đầu tiên triển khai, trong điều kiện tổ chức bộ máy có nhiều thay đổi.
Tại hội nghị, Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cũng cho biết 2025 là giai đoạn đặc biệt, khi Bộ vừa phải kiện toàn tổ chức bộ máy sau hợp nhất, ổn định trụ sở, đời sống cán bộ, vừa hoàn thiện hành lang pháp lý cho lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nhiều công việc khác theo chức năng quản lý nhà nước.
Theo ông, khối lượng công việc của các đơn vị tham mưu thời gian qua "rất lớn, chưa từng có", trong bối cảnh Bộ được giao làm đầu mối triển khai Nghị quyết 57 với nhiều nhiệm vụ mới, nghiệp vụ khó, yêu cầu cao và thời gian gấp rút. "Có những hôm, các đơn vị họp từ 2h đến 21h, không ngủ chút nào", ông nói
Trong 10 tháng, Bộ đã rà soát, xây dựng, sửa đổi, bổ sung 10 luật, nâng tổng số luật của ngành lên 14, cùng hơn 20 nghị định và nhiều thông tư. "Các đơn vị đều đã nỗ lực, cố gắng hết mình", Thứ trưởng nhận định.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, sau gần một năm hợp nhất, các đơn vị trong khối đã có những thay đổi bước đầu về nhận thức và cách làm, bắt đầu sử dụng công cụ, công nghệ mới trong công việc, từ đó tạo ra kết quả cụ thể. Chính những chuyển động này là cơ sở tạo ra sự tự tin cho chặng đường phía trước.
Những đổi mới quan trọng
Từ kết quả bước đầu của các đơn vị sau gần một năm hợp nhất, Bộ trưởng dành phần lớn thời lượng bài kết luận nói về những chuyển dịch ông đánh giá mang tính quyết định đối với khối Tham mưu; Công nghiệp công nghệ số và Thông tin, tuyên truyền.
Với khối Tham mưu, Bộ trưởng nhấn mạnh yêu cầu chuyển dịch căn bản về vai trò, từ "ban phát" sang "phục vụ, hỗ trợ". Theo ông, sự phát triển của Bộ và của ngành không nằm ở đơn vị trung gian, mà nằm ở đơn vị thực thi. Vì vậy, khối phải làm tốt vai trò phục vụ để các đơn vị thực thi có thể làm việc hiệu quả, phục vụ người dân và doanh nghiệp.
Cùng với đó, khối cần xây dựng các nền tảng số, công cụ dùng chung. Khi các đơn vị khác làm việc, vận hành trên nền tảng, khối Tham mưu mới có thể theo dõi, tổng hợp, cảnh báo sớm, giám sát và thúc đẩy.
Bộ trưởng thẳng thắn chỉ ra "căn bệnh" phổ biến mà các đơn vị tham mưu cần tránh, như tư duy chung chung, chọn phương án an toàn, coi trọng quy trình hơn kết quả, đứng ngoài thực tiễn hoặc né tránh trách nhiệm. Theo ông, mục tiêu cuối cùng không phải là làm đúng quy trình, mà là tạo ra kết quả. Ông cảnh báo, trong bối cảnh AI phát triển nhanh, cơ quan tham mưu, trung gian rất dễ bị loại khỏi tổ chức nếu không tái định nghĩa vai trò của mình.
Đối với công tác tổ chức cán bộ, Bộ trưởng yêu cầu đổi mới theo hướng quản lý cán bộ dựa trên vị trí việc làm và năng lực, đánh giá theo kết quả. Việc đánh giá cần chuyển từ nhận xét định tính theo năm sang đánh giá kết quả công việc theo quý, sử dụng dữ liệu và công cụ để hạn chế cảm tính. Công tác quy hoạch, bổ nhiệm cũng cần chuyển từ tư duy "quy trình là chính" sang lựa chọn người "làm được việc". Đào tạo cán bộ phải hướng tới xây dựng đội ngũ cho tương lai, thay vì dàn trải, song song là cải thiện việc thu hút chuyên gia, sử dụng cán bộ trẻ.
Với Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ trưởng cho rằng cần chuyển từ vai trò "quản lý ngân sách" và "thủ tục chi" sang "điều phối nguồn lực cho phát triển". Vụ cần chủ động đề xuất cơ cấu chi, cách dùng tiền hiệu quả, ưu tiên chi vào đâu...
Việc lập kế hoạch không chỉ dừng ở từng năm, mà hướng tới các kế hoạch trung hạn, tăng chi cho chương trình lớn, nhiệm vụ chiến lược, mục tiêu dài hạn. Cách phân bổ ngân sách cũng đổi từ "cấp phát" theo đề bài sang "đặt hàng, mua kết quả, thuê dịch vụ", để Bộ trở thành "khách hàng thông minh", qua đó nâng hiệu quả chi tiêu công và tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển.
Ngoài ra, Vụ cũng phải đổi mới về cách thức quản lý rủi ro, chấp nhận rủi ro có kiểm soát. Cách đánh giá hiệu quả chi cần chuyển từ "chi đúng, đủ, kịp thời" sang chi tạo ra năng lực và tác động, yêu cầu người nhận tiền phải tạo ra kết quả.
Đối với Văn phòng, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng yêu cầu chuyển từ đơn vị phục vụ hành chính sang trung tâm điều hành, điều phối và tham mưu, dựa trên dữ liệu và nhiệm vụ chiến lược. Văn phòng không chỉ dừng ở tiếp nhận, tổng hợp, trình ký, mà phải tham gia điều phối thực thi, cảnh báo sớm và đổi cách tham mưu, từ báo cáo tình hình sang hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định. Phương thức vận hành cần chuyển từ xử lý công việc theo hồ sơ sang quản lý theo nhiệm vụ và kết quả, đẩy mạnh ứng dụng số và sử dụng các công cụ điều hành, nâng cao năng lực cán bộ.
Với Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin, Bộ trưởng nhấn mạnh yêu cầu quản lý và hỗ trợ doanh nghiệp dựa trên dữ liệu. Cục cần có thông tin đầy đủ về doanh nghiệp công nghệ số, phân loại rõ thành các nhóm để có chính sách phù hợp, tập trung hỗ trợ doanh nghiệp có sản phẩm và thị trường, tức có kết quả cụ thể. Về quản lý thị trường, ông đề nghị Cục chuyển từ xúc tiến sang tạo dựng thị trường trong nước, từ tổ chức gian hàng, triển lãm sang tạo đơn đặt hàng, đến mua sản phẩm hoặc cấp voucher cho người khác mua sản phẩm, từ đó tạo dựng thị trường cho các doanh nghiệp Việt phát triển.
Với khối truyền thông, Bộ trưởng yêu cầu chuyển từ đưa tin sang dẫn dắt nhận thức xã hội, đồng hành cùng chính sách về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Trung tâm Thông tin cần đổi mới để trở thành nguồn thông tin chính thống, dễ hiểu và đáng tin cậy, chuyển từ bảng tin điện tử sang cổng thông tin chính sách, với nội dung được cấu trúc theo các lớp khác nhau.
Trong khi đó, Nhà xuất bản Khoa học - Công nghệ - Truyền thông được yêu cầu đổi mới thành hạ tầng tri thức của nhân loại, phục vụ trực tiếp cho xây dựng chính sách và phát triển công nghệ, với nội dung thiết thực, xuất bản nhanh, linh hoạt về hình thức, gắn với cộng đồng khoa học và đổi mới sáng tạo.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết chuyển dịch nêu trên đòi hỏi con người phù hợp: có khát vọng, giỏi nghề, tử tế, kỷ luật, biết sử dụng AI để thay đổi cách làm việc. Khối Tham mưu; Công nghiệp công nghệ số và Thông tin, tuyên truyền cần đi trước một bước, làm gương để dẫn dắt toàn Bộ Khoa học và Công nghệ theo hướng mới.
Trọng Đạt
- Ngành Khoa học và Công nghệ 2025 'thay đổi nhận thức, cách làm và ra nhiều kết quả hơn'
- Bộ Khoa học và Công nghệ khai trương bộ phận một cửa tập trung
- Xu hướng chuyển dịch mới của Internet Việt Nam
- Ngành Khoa học và Công nghệ 2025 'thay đổi nhận thức, cách làm và ra nhiều kết quả hơn'
- Bộ Khoa học và Công nghệ khai trương bộ phận một cửa tập trung
- Xu hướng chuyển dịch mới của Internet Việt Nam
Góp ý kiến tạo
Bạn có thể đặt mọi câu hỏi, vấn đề về Khoa học công nghệ, Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi số trực tiếp cho Bộ Khoa học và Công nghệGửi góp ý