Vào ngày 12 tháng 5 năm 1926, một cột mốc chưa từng có trong lịch sử thám hiểm được ghi nhận: chiếc khinh khí cầu bán cứng Norge (Na Uy) đã thực hiện thành công chuyến bay đầu tiên bay qua Bắc Cực.
Đây là một thành tựu mang tính lịch sử, không chỉ bởi ý nghĩa khoa học, kỹ thuật mà còn bởi tinh thần hợp tác quốc tế hiếm có giữa ba quốc gia Na Uy, Mỹ và Ý thời bấy giờ.
Chuyến bay được dẫn đầu bởi ba nhân vật kỳ lạ và kiệt xuất: nhà thám hiểm người Na Uy Roald Amundsen, nhà khoa học và tài trợ người Mỹ Lincoln Ellsworth, cùng kỹ sư hàng không người Ý Umberto Nobile – người thiết kế chiếc khinh khí cầu đặc biệt này.
Trong suốt hành trình dài hơn 5.000km kéo dài 3 ngày, họ đã đối mặt với cái lạnh cắt da của vùng cực, những rủi ro cơ khí không lường trước và cả những nghi ngờ từ cộng đồng khoa học quốc tế.
Nhưng hơn tất cả, họ đã chiến thắng – và hành trình đó đến nay vẫn được xem là một trong những kỳ tích lớn nhất của ngành hàng không thế kỷ 20.
Bối cảnh của một cuộc chinh phục
Vào đầu thế kỷ 20, hai cực của Trái Đất – Bắc và Nam – vẫn là những vùng đất gần như “ngoài tầm với” của nhân loại. Dù đã có nhiều nỗ lực thám hiểm trước đó, nhưng việc đặt chân lên Bắc Cực hay bay qua khu vực này đều vô cùng khó khăn vì điều kiện thời tiết khắc nghiệt, địa hình băng giá và sự thiếu hụt về mặt kỹ thuật.
Trong khi Nam Cực đã được Roald Amundsen chinh phục vào năm 1911, thì Bắc Cực vẫn là một bí ẩn. Đã có những tuyên bố chinh phục Bắc Cực đến từ nhà thám hiểm người Mỹ Robert Peary (năm 1909) hay Richard E. Byrd (cũng vào năm 1926, chỉ vài ngày trước Norge), tuy nhiên, các tài liệu, dữ liệu và bằng chứng đều chưa đủ thuyết phục để xác nhận.
Chính vì vậy, khi Amundsen quyết định trở lại với cuộc đua phương Bắc, ông đã chọn một hướng đi hoàn toàn khác – thay vì trượt tuyết hay đi bộ xuyên băng, ông sẽ bay. Và phương tiện được lựa chọn không phải máy bay mà là một chiếc khinh khí cầu bán cứng – một lựa chọn mạo hiểm nhưng lại có nhiều lợi thế về tầm bay và khả năng vượt địa hình hiểm trở.
Norge – chiếc khinh khí cầu mở ra bầu trời vùng cực
Norge là khinh khí cầu bán cứng do Umberto Nobile thiết kế và chế tạo tại Ý, với công nghệ hàng không tiên tiến nhất thời điểm đó. Khác với khinh khí cầu truyền thống vốn dễ mất kiểm soát khi gặp gió mạnh, Norge có cấu trúc khung nhẹ ở phần dưới giúp nó giữ được hình dáng ổn định ngay cả khi gặp áp lực khí thay đổi.
Quả cầu có chiều dài 106 mét, chứa khoảng 19.000 mét khối khí hydro – loại khí nhẹ nhưng cũng dễ bắt lửa, khiến hành trình càng thêm nguy hiểm.
Chuyến bay bắt đầu vào sáng 11 tháng 5 năm 1926 tại Ny-Ålesund – một thị trấn nhỏ ở quần đảo Svalbard (Na Uy). Trong suốt gần 3 ngày bay, chiếc khinh khí cầu đã băng qua một trong những khu vực lạnh giá và nguy hiểm nhất hành tinh.
Đến khoảng 1h25 sáng ngày 12 tháng 5, họ bay qua đúng điểm cực Bắc – tọa độ 90 độ vĩ Bắc – chính thức trở thành những con người đầu tiên được xác nhận bay qua khu vực này bằng đường không.
Tại đó, họ đã thả ba lá cờ: Na Uy, Mỹ và Ý – tượng trưng cho sự hợp tác quốc tế trong chuyến đi này. Hành trình tiếp tục đến Teller, một thị trấn nhỏ ở Alaska (Mỹ), nơi Norge hạ cánh an toàn vào ngày 14 tháng 5, kết thúc chuyến bay dài khoảng 5.300 km trong 71 giờ bay liên tục.
Những con người làm nên kỳ tích
Roald Amundsen, người được xem là một trong những nhà thám hiểm vĩ đại nhất trong lịch sử, đã bước sang tuổi 54 khi thực hiện chuyến bay này. Với ông, đây không chỉ là một hành trình thám hiểm nữa, mà là đỉnh cao cuối cùng của một sự nghiệp hiến dâng cho việc chinh phục những ranh giới cuối cùng của Trái Đất.
Lincoln Ellsworth – một nhà tài trợ giàu có người Mỹ, không chỉ góp tiền mà còn trực tiếp tham gia chuyến đi, bất chấp nguy hiểm. Ông chính là người mang lại nguồn lực tài chính quan trọng giúp hiện thực hóa kế hoạch đầy tham vọng này.
Và cuối cùng là Umberto Nobile – kỹ sư hàng không người Ý, người chịu trách nhiệm thiết kế và điều khiển Norge. Ông cũng mang theo chú chó nhỏ tên Titina, được xem là “hành khách bốn chân đầu tiên bay qua Bắc Cực”.
Mặc dù là người điều khiển trực tiếp khinh khí cầu, Nobile về sau lại bị “lu mờ” trong các bài viết lịch sử do những mâu thuẫn giữa ông và Amundsen. Tuy nhiên, ngày nay, vai trò của Nobile đã được nhìn nhận công bằng hơn trong cộng đồng khoa học và hàng không.
Những tranh cãi lịch sử và di sản để lại
Dù chuyến bay của Norge được xác nhận rộng rãi là hành trình đầu tiên vượt Bắc Cực bằng đường không, nhưng không phải không có tranh cãi.
Một số người cho rằng việc “bay qua” không tương đương với “đặt chân đến” Bắc Cực. Tuy nhiên, với những thiết bị đo đạc và ghi nhận hành trình được lưu trữ, cùng sự xuất hiện của nhiều nhân chứng và tài liệu quốc tế, ngày nay giới học thuật quốc tế đã công nhận đây là cột mốc hợp pháp và có giá trị lớn về mặt khoa học.
Chuyến bay này mở ra một thời kỳ mới trong ngành hàng không và thám hiểm vùng cực. Nó cũng đặt nền móng cho các nghiên cứu khí tượng, địa chất và địa từ học ở Bắc Cực, nơi vốn dĩ trước đó còn đầy bí ẩn.
Bên cạnh đó, thành công của Norge còn góp phần thúc đẩy hợp tác khoa học quốc tế – điều không hề dễ dàng vào thời điểm các cường quốc vẫn đang tranh giành ảnh hưởng toàn cầu sau Thế chiến I.
Gần 100 năm đã trôi qua kể từ chuyến bay huyền thoại ấy, nhưng hành trình của Norge vẫn là biểu tượng cho khát vọng khám phá của loài người – nơi biên giới giữa sự sống và cái chết chỉ cách nhau vài lớp vải bạt, vài độ C và một tinh thần không khuất phục. Ở đó, những con người bình thường đã làm nên điều phi thường, bằng trí tuệ, lòng can đảm và sự gắn kết không biên giới.
Và vào ngày này năm xưa – ngày 12 tháng 5 năm 1926 – lịch sử nhân loại đã ghi dấu một bước tiến táo bạo nữa: loài người lần đầu tiên bay qua cực Bắc – bằng khinh khí cầu.
Lấy link